หนังสือ พุทธวจน อริยวินัย ฉบับปรับปรุง

ประมวลพระพุทธบัญญัติรวบรวมจากพระไตรปิฎก

หนังสือเล่มนี้ได้ประมวลพุทธบัญญัติอริยวินัยจากพระไตรปิฎก
อันเป็นเรื่องเกี่ยวกับวิถีชีวิตระเบียบปฏิบัติและวิธีดำเนินกิจการต่างๆ
ของภิกษุสงฆ์ที่เรียกว่าศีลและสิกขาบท(แปลว่าข้อควรศึกษา) ซึ่ง
การรวบรวมและเรียบเรียงเรียงข้อมูลของหนังสืออริยวินัยนี้ได้อิงมาจาก
พุทธวจนในหลายๆพระสูตรดังตัวอย่างในอากังเขยยสูตร (-บาลีม. ม.๑๒/๕๘/๗๓)

โดยศีลของภิกขุนั้นพระพุทธเจ้าได้ทรงบัญญัติและแบ่งไว้เป็น 3 ส่วนดังนี้

๑. สมฺปนฺนสีลา หรือ สีลสมฺปนฺโน

หมายถึง หลักการศึกษาอบรม เกี่ยวกับ ลักษณะของความเป็นผู้มีศีลสมบูรณ์เป็นอย่างไร โดยทุกข้อ จะทรงระบุว่า “แม้นี้ ก็เป็นศีลของเธอประการหนึ่ง” โดยมีข้อบัญญัติ ห้ามภิกษุทำ มิจฉาอาชีวะซึ่งมีเดรัจฉานวิชาและอื่นๆ ก็จัดอยู่ในศีลกลุ่มนี้ เช่นกัน ถึงแม้พระองค์ไม่ได้มีการปรับอาบัติเอาไว้ แต่ได้มีการชี้โทษ ในส่วนของธรรมะว่า ขวางกั้นความเป็นอริยบุคคล โดยดูจากพระสูตร มิจฉาทิฏฐิเรื่องกรรม (-บาลี ฉกฺก. อํ. ๒๒/๔๙๐/๓๖๖) และมหาจัตตารีสกสูตร

๒. สมฺปนฺนปาติโมกฺขา ปาติโมกฺขสวรสวุตา หรือ อาทิพรหมจริยกาสิกขา

หมายถึง หลักการศึกษาอบรมในฝ่ายบทบัญญัติ หรือข้อปฏิบัติอันเป็นเบื้องต้นแห่ง พรหมจรรย์ ที่พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติไว้ เพื่อป้องกันความประพฤติ เสียหายและวางโทษแก่ภิกษุผู้ล่วงละเมิดโดยปรับอาบัติหนักบ้าง เบาบ้าง สงฆ์ยกขึ้นแสดงทุกกึ่งเดือน เรียกว่า ปาติโมกข์
๓. อาจารโคจรสมฺปนฺนา หรือ อภิสมาจาริกาสิกขา

หมายถึง หลักการศึกษาอบรมในฝ่าย ขนบธรรมเนียม, มรรยาท เพื่อความอยู่ร่วมกันอย่างผาสุกในหมู่สงฆ์ และ เป็นไปเพื่อความน่าเลื่อมใสแก่ผู้พบเห็น

อนึ่ง การประมวลพระพุทธบัญญัติอริยวินัยจากพระไตรปิฎก เล่มนี้ เป็นการรวบรวมศีลและสิกขาบทอย่างละเอียดที่ตถาคตได้ทรง บัญญัติไว้ด้วยพระองค์เองเท่านั้น ด้วยการยกเนื้อความตามลำดับที่ปรากฎในคัมภีร์แต่ละเล่ม โดยระบุเป็น “ตัวเลขอ้างอิง” และ “ตัวเลขนับจำนวนสิกขาบท” ทั้งหมดที่ได้เคยตรัสไว้ เพื่อความสะดวกในการศึกษาศีลและสิกขาบทได้อย่าง ครบถ้วน และทำความเข้าใจนำไปปฏิบัติได้อย่างถูกต้องในคำสอน ของพระศาสดา อีกทั้งยังประโยชน์ในการสืบค้นเพื่อความถูกต้อง สมบูรณ์ต่อไปในอนาคต
สำหรับตัวเลขนับจำนวนสิกขาบท ปัจจุบันสามารถนับเป็น จำนวนได้เท่ากับ ๓,๓๒๙ สิกขาบท